Actieplan Sociale veiligheid op school
Op 3 juli 2014 stelden de Kamerleden Bergkamp en van der Burg een motie[1] voor aan de regering, de PO-raad en de VO-raad. In deze motie verzochten zij de genoemde partijen om in samenspraak met scholen te “komen tot een aanpak voor de verbetering van de veilige omgeving op scholen en een effectievere bestrijding van pesten”.
Beide raden gaven gehoor aan deze motie door in september 2014 gezamenlijk te komen tot de publicatie van het ‘Actieplan Sociale veiligheid op school’. In dit actieplan is een hoofdrol weggelegd voor de bestrijding van pesten. Daarbij laten de sectorraden voorop staan, dat scholen zélf bepalen hoe zij hun veiligheidsbeleid vormgeven.
Aandachtspunten
In het ‘Actieplan Sociale veiligheid op school’[2] wordt de aandacht gevestigd op vier specifieke aandachtspunten. Deze zijn volgens de sectorraden belangrijk om een sociaal veilig schoolklimaat gestalte te geven:
- Een schoolbrede aanpak. De school zet met elkaar samenhangende interventies in op het niveau van zowel het individu, de klas als de school. Daarbij stelt de school iemand aan die monitort of het sociaal veiligheidsbeleid effectief is. Daarnaast is er een duidelijk aanspreekpunt voor vragen op het gebied van de sociale veiligheid.
- Duidelijke normen en waarden. De school maakt haar kernwaarden en de daarvan afgeleide regels bekend en laat sancties volgen voor hen die de regels niet naleven. Als belangrijke kernwaarden worden harmonie en respect genoemd.
- Pedagogisch vakmanschap. Docenten kunnen de kernwaarden van de school uitdragen, zij kunnen grensoverschrijdend gedrag tijdig signaleren en zij kunnen adequaat ingrijpen. Hiertoe is het belangrijk dat docenten zich op dit terrein verder kunnen professionaliseren.
- Brede interventies passend bij visie en context. De school maakt gebruik van interventies waarvan reeds bewezen is, dat deze het pesten effectief voorkomen en tegengaan. Voor welke programma’s de school kiest, is afhankelijk van de eigen pedagogische visie, de context en de doelen van de school.
Instrumenten
Daarnaast legden de PO-raad en de VO-raad zich toe op het ontwikkelen van verscheidene instrumenten:
- Model veiligheidsplan[3]. Het doel hiervan is, dat het veiligheidsplan echt leeft in de school en dat aan alle betrokkenen ondersteuning wordt geboden.
- Monitoring via Vensters[4] van de PO-raad en de VO-raad. De indicator ‘schoolklimaat en veiligheid’ is aangescherpt, zodat alle betrokkenen kunnen zien welke interventies de school gebruikt en of dat op een effectieve manier gebeurt. Daarnaast is de jaarlijkse leerlingenquête aangepast om te kunnen dienen als instrument voor de wettelijk vereiste monitoring.
- Database interventies sociale veiligheid. Er is gezorgd voor een database met bewezen effectieve interventies.
Kennisdeling
Tot slot legden de PO-raad en de VO-raad zich toe op het organiseren van verscheidene vormen van kennisdeling:
- Regionale bijeenkomsten en een landelijke conferentie. Tijdens drie regionale bijeenkomsten werd er kennis gedeeld over de werkzame aspecten van anti-pestmethodes. Daarnaast werden er goede voorbeelden gedeeld van veiligheidsplannen, van pestaanpakken en van valide monitormogelijkheden. De uiteindelijke resultaten werden gedeeld tijdens een landelijke conferentie.
- Nieuwsbrieven en digitale handreiking. De opbrengsten van de eerder genoemde bijeenkomsten werden maandelijks gedeeld in de nieuwsbrieven van beide sectorraden. Daarna kregen alle scholen toegang tot een digitale handreiking over pesten, welke regelmatig wordt geactualiseerd.
- Professionalisering in netwerken. Vertrouwenspersonen werden geprofessionaliseerd via de reeds bestaande netwerken van vertrouwenspersonen. Daarbij was er onder andere ook aandacht voor de professionalisering van docenten, zowel in samenwerking met vooropleidingen als met aanbieders van nascholing.
- Ambassadeurs Sociale Veiligheid[5]. Deze deskundige sparringpartners gingen in gesprek met schoolbesturen over het vergroten van de sociale veiligheid. Een school kon zelf contact opnemen met deze ambassadeurs of de Onderwijsinspectie verwees een school naar een ambassadeur.
Referenties
[1] Tweede Kamer, 2014: Motie van de leden Bergkamp en Van der Burg over een aanpak voor de verbetering van de veilige omgeving op scholen
[2] PO-raad en VO-Raad, 2014: Actieplan sociale
veiligheid op school
[3] Stichting School & Veiligheid, 2018: Digitaal Veiligheidsplan
[4] PO-raad, 2016: Sociale veiligheid monitoren via Scholenopdekaart.nl
[5] Stichting School & Veiligheid: Wie waren de ambassadeurs?
Relevante workshops